Rechten en plichten bij verlof (deel 1)

Iedere werknemer heeft recht op het wettelijk aantal vakantiedagen. Dit is in uren vier keer het aantal uren dat men per week werkt. Bij bijvoorbeeld een werkweek van 40 uur betekent dit 160 uur (20 dagen) aan wettelijk verlof.
Een vakantie aanvraag moet altijd goedgekeurd worden door de werkgever, mits dit grote problemen voor het bedrijf (zwaarwegende bedrijfsbelangen) oplevert. Ook kan de aanvraag afgekeurd worden wanneer er collectief vakantie is zoals in de bouw en in het onderwijs.
Iedere werknemer heeft het recht alle wettelijke vakantiedagen binnen een jaar op te nemen, hier mag geen bezwaar tegen gemaakt worden. Heeft werknemer toch dagen over, dan mag hij deze meenemen naar het volgende jaar, waarna deze alsnog voor 1 juli opgenomen moeten zijn. Op deze datum vervallen de wettelijke vakantiedagen. Uitzonderingen hierop kunnen bestaan bij langdurige ziekte of wanneer werkgever een verlofaanvraag blijft afkeuren. In dit geval kunnen de dagen tot 5 jaar bewaard blijven.
Uitbetaling van wettelijke vakantiedagen is enkel mogelijk bij einde van het contract.

Iedere werknemer heeft recht op zorgverlof om voor een ziek (klein-)kind, partner, broer/zus of (groot-)ouder te zorgen. Maar ook voor huisgenoten en bekenden geldt dit recht.
Er bestaan verschillen tussen kort en langdurend zorgverlof. Het recht bij kortdurend zorgverlof beslaat twee keer het aantal werkuren per week binnen 12 maanden (ingaande vanaf de 1e zorg dag). Bij een werkweek van 40 uur betekent dit 80 uur zorgverlof per 12 maanden. Bij langdurend zorgverlof heeft werknemer recht op maximaal zes keer het aantal werkuren per week.
Bij kortdurend zorgverlof heeft de werknemer recht op minstens 70% van het salaris. Bij langdurend zorgverlof is er geen wettelijk recht op salaris.
De cao, een regeling van de werkgever of ondernemingsraad kan andere bepalingen hebben opgenomen voor het zorgverlof. In dat geval gelden die afspraken.

Heeft werknemer een dringend privéprobleem op te lossen, dan kan hij calamiteitenverlof opnemen. Hierbij gaat het om zeer bijzondere of onvoorziene omstandigheden.
Voorbeelden van situaties: uw partner gaat bevallen, kind wordt ziek op school en moet gehaald worden, overlijden direct familielid, gesprongen waterleiding in huis, doktersbezoek moet onder werktijd of werknemer moet iemand uit naaste omgeving naar de dokter begeleiden.
De duur van het verlof is per situatie afhankelijk. Indien werknemer voor een ziek kind moet zorgen, dan kan hiervoor ook kortdurend zorgverlof aangevraagd worden bij werkgever. Is echter de waterleiding gesprongen, dan volstaat meestal enkele uren calamiteitenverlof.
Het verlof dient bij werkgever gemeld te worden. Deze mag het verlof in principe niet weigeren. Wel kan werkgever vragen aan te tonen dat het verlof noodzakelijk was.
Tijdens calamiteitenverlof heeft werknemer recht op doorbetaling van het salaris.
De cao, een regeling van de werkgever of ondernemingsraad kan andere bepalingen hebben opgenomen voor het calamiteitenverlof. In dat geval gelden die afspraken.

Iedere zwangere vrouw die werkt of een uitkering ontvangt, heeft recht op zwangerschapsverlof of zwangerschapsuitkering en na de bevalling bevallingsverlof of bevallingsuitkering.
Dit verlof of uitkering duurt minimaal 16 weken (6 weken zwangerschap en 10 weken bevalling), waarbij het laatste deel van het verlof verspreid kan worden over 30 weken.
Bij meerlingen heeft werknemer 2-4 weken langer zwangerschapsverlof. Het bevallingsverlof is gelijk aan een zwangerschap van één kind.
Heeft de pasgeboren baby meer dan een week in het ziekenhuis gelegen, dan kan het bevallingsverlof maximaal 10 weken langer duren. Werknemer vraagt dit extra verlof aan bij werkgever.
Werknemer bouwt ook tijdens dit verlof vakantiedagen op. Werkgever mag werknemer niet vragen deze dagen op te nemen in het zwangerschaps- of bevallingsverlof.

Iedere partner heeft na het bevallen van vrouw of partner recht op 2 dagen betaald kraamverlof. Hierbij maakt het niet uit of er fulltime of parttime gewerkt wordt.
Bij thuisbevalling kan de partner het kraamverlof binnen 4 weken na de bevalling opnemen, bij bevalling in het ziekenhuis binnen 4 weken nadat de baby is thuisgekomen. Werkgever dient hierover schriftelijk of mondeling geïnformeerd te worden.
Werkgever mag het kraamverlof niet weigeren.
Het kraamverlof is bij een meerling gelijk.

Werknemer kan ouderschapsverlof opnemen, waarbij hij tijdelijk minder werkt om meer tijd te besteden aan een kind tot 8 jaar.
Werknemer heeft recht op maximaal 26 keer het aantal werkuren per week.
Na het kraamverlof kan de partner 3 dagen extra ouderschapsverlof opnemen. Dit verlof kan werkgever niet weigeren. Wel dient werknemer het voorgenomen verlof 2 maanden voorafgaand aan de uitgerekende bevallingsdatum kenbaar te maken. Het verlof gaat af van het totale recht op ouderschapsverlof. Ook dient dit binnen 4 weken na de geboorte/thuiskomst opgenomen te worden.
Het verlof is onbetaald, mits andere afspraken zijn gemaakt in de cao of arbeidsovereenkomst.

Wanneer werknemer een adoptie- of pleegkind in huis neemt, bestaat er recht op verlof/uitkering.
Bij adoptieverlof dient de rechtbank de adoptie te hebben uitgesproken, bij pleegzorgverlof dient het kind ingeschreven te zijn op het adres van de pleegouder.
Het verlof duurt maximaal 4 weken. Dit kan verspreid opgenomen worden binnen een periode van 26 weken. Bij een uitkering is dit wel een aaneengesloten periode.
Tijdens het adoptieverlof of pleegzorgverlof bouwt werknemer vakantiedagen op. Werkgever mag niet vragen het verlof te compenseren met vakantiedagen.
Het verlof is onbetaald. Wel kan er een uitkering worden aangevraagd.